Gdy sprowadzimy zagadnienie mafii do dwóch gangów, które trzęsły Polską w latach 90. XX wieku, to ewidentnie Pruszków wychodzi nam na pierwsze miejsce. Rozpoznawalność, brutalność i efektywność: hersztowie tej właśnie mafii nie mieli skrupułów względem nikogo. Seriale i filmy o mafii pruszkowskiej pokazywały ją w sposób nader dokładny, albo tylko inspirowały się prawdziwymi postaciami. Prześledźmy zatem, jak Pruszków został pokazany na ekranie.
To nie jest wielki zbiór. To dość konkretne pozycje, o których mówiło się wiele. Filmy o mafii pruszkowskiej ukazywały ją istotnie taką, jaka była. Nie wspomnimy tutaj o inspirowanymi działaniami Pruszkowa produkcjach Patryka Vegi.
Czytaj także na CANAL+ blog:
Polskie filmy o mafii: zobacz, jak kino ukształtowało wizerunek gangsterów
Najbardziej kontrowersyjny polski reżyser. Filmy i seriale Patryka Vegi w CANAL+ online
Natomiast można przejść najpierw do filmów i seriali, którymi TVN przywrócił temat Pruszkowa i Wołomina w przestrzeni publicznej. Wbrew temu, jak ukazywano "Pershinga" czy "Słowika", nie ma co romantyzować słusznie minionego czasu. W erze transformacji ustrojowej akurat do rozdziału, gdy Pruszków i Wołomin łamały kręgosłupy wielu ludziom, nie chcemy absolutnie wracać w rzeczywistości...
Miało być to wprowadzenie do świata, gdzie odwrócić można każdego: policjanta oraz gangstera. Filmy o mafii pruszkowskiej nie powstawały w wielkiej liczbie. "Świadek koronny" stanowił wstęp do świata, który ukazywali szerzej późniejsi "Odwróceni". Był jego skrótem, skupiał się na wydarzeniach bardziej prowadzących do wyjaśnienia tajemnicy dziennikarza, Marcina Kruka (Paweł Małaszyński).
Długo walczy on o to, by przeprowadzić wywiad z gangsterem Janem Blachowskim (teraz pod zmienionym nazwiskiem: Malinowski), którego zeznania mają obciążyć liderów mafii pruszkowskiej. Mężczyzna staje się świadkiem koronnym i ma zacząć nowe życie.
Mafijni bossowie udają się na wieloletnią odsiadkę.
To ma być jedyny wywiad z "Blachą": rozmowa, która wstrząśnie Polską. Dziennikarzowi towarzyszy operatorka kamery Iwona (Urszula Grabowska). Gangster nie wie jednak, że Marcin ma osobisty powód, dla którego chce się z nim spotkać twarzą w twarz. Chodzi o pewien wyścig, podczas którego doszło do mafijnych porachunków z Wołominem...
TVN od 16 marca do 8 czerwca 2007 roku kupił uwagę widzów na dobre. "Odwróceni" okazali się hitem, który gromadził miliony osób przed telewizorami w piątkowe wieczory. Stanowią oni świetny pełnokrwisty prequel dla wydarzeń, które poznaliśmy w "Świadku koronnym".
Życie oraz metody działania polskiej przestępczości w ramach grupy pruszkowskiej i wołomińskiej są tutaj ukazane w prawdziwy sposób. Fabuła odcinków bazuje na prawdziwych postaciach i wydarzeniach: każdy pozna, kogo odwzorowano na postaci "Szybkiego" ("Pershinga") czy też "Blachy" (tu akurat chodzi o "Masę").
Serial był na tyle dużym hitem, że wyemitowano również w Danii w tamtejszej telewizji publicznej.
Jest początek XXI wieku, a w okolicach Warszawy dochodzi do konfrontacji członka gangu pruszkowskiego – Jana „Blachy” Blachowskiego (Robert Więckiewicz), a także policjanta z żelaznymi zasadami – komisarza Pawła Sikory (Artur Żmijewski). Poznajemy także ich rodziny, które są dla obu mężczyzn niezwykle ważne. Ich relacja zaczyna być naprawdę trwała, jednak od samego początku to "Blacha" ma wiele do stracenia. W gangu zaczynają bowiem poszukiwać "kapusia"...
Mija kilkanaście lat od wydarzeń, które widzieliśmy w pierwszej serii.
„Blacha” i Sikora nie utrzymują ze sobą kontaktu, zresztą historia wydawała się już zamknięta. Jednak otoczono programem ochrony świadków, ale przed byciem celebrytą w stylu rzeczywistego pierwowzoru się nie bronił.
Członkowie grupy pruszkowskiej znów przebywają na wolności, bo odsiedzieli już zasądzone wyroki. "Mnich" czy też "Kowal" wciąż pałają żądzą zemsty na "Blasze".
Komisarz Paweł Sikora wiedzie spokojne życie emeryta i korzysta z uroków tego, że akurat w policji można odejść na nią wcześniej. Jego córka Lidka poszła w ślady ojca. Jest policjantką w stołecznej komendzie.
Córka "Blachy", Kasia wydoroślała i skończyła z wyróżnieniem studia prawnicze. Tymczasem ojców jednoczy prowadzone śledztwo w sprawie serii brutalnych morderstw, m. in. giną kolejni członkowie dawnego Pruszkowa. Wszystko może mieć związek z przeszłością „Blachy” i Sikory, która na dobre złączyła obu panów...
To forma podsumowania telewizyjnego serialu dokumentalnego tych samych twórców, którzy stworzyli serial zrealizowany pod tytułem "Alfabet mafii". Na jego podstawie stworzono "Odwróconych" oraz "Świadka koronnego", o czym zresztą twórcy szeroko opowiadali w materiałach promocyjnych.
Wojna gangów działających w Polsce w latach 90. XX wieku musiała być chwytliwym tematem dla najbardziej wytrwałych dziennikarzy śledczych. W produkcji tej występują dziennikarze Piotr Pytlakowski (tygodnik "Polityka") i Ewa Ornacka (którzy są też autorami komentarza filmowego).
Zanim jeszcze nawiązał współpracę z autorem Arturem Górskim, to właśnie tu swoje pierwsze publiczne wystąpienia przed kamerą miał za sobą "Masa", czyli Jarosław Sokołowski. Najsłynniejszy nad Wisłą świadek koronny opowiadał o procederach, jakich dochodziło z najdrobniejszymi detalami. Czuliśmy się aż wpuszczeni na zaplecze tych wydarzeń.
Do dziś w pamięci mamy słowa lektora Piotra Borowca, który przytaczał dawne hasło gangu: "Tam, gdzie kończą się Reguły, zaczyna się Pruszków..." I w geografii, i w działaniu.
Twórcy postanowili też stworzyć produkcję serialową. Metoda opowieści pozostała ta sama. Lektorem nadal był znany też z programów "Superwizjer" i "Pod napięciem" i wspomniany już Piotr Borowiec.
Tematem poszczególnych odcinków jest świat przestępczości zorganizowanej, działającej w Polsce w latach 90. XX wieku.
Pojawiają się w serialu takie postacie świata przestępczego. Obok "Masy", ukazany został też choćby Andrzej Banasiak pseudonim „Słowik” (dziś znany jako Andrzej Zieliński - o ironio, tak samo, jak aktor grający "Mnicha", artystyczne odwzorowanie w "Odwróconych).
Prześwietlony został każdy: Andrzej Kolikowski ps. „Pershing”, Marek Janusz Czarnecki ps. „Rympałek”, Marian Klepacki ps. „Klepak”, Marek Medvesek ps. „Oczko”, Zbigniew Mikołajewski ps. „Carrington”, Wiesław Niewiadomski ps. „Wariat”, Henryk Niewiadomski ps. „Dziad”, czy też Janusz Prasol ps. „Parasol” oraz Janusz Trela ps. „Krakowiak”.
FOT. PIOTR KUCZA/NEWSPIX.PL
Oto seriale i filmy o mafii pruszkowskiej, które powinien znać każdy. Opowieści o nich są na tyle niepowtarzalne, że historię opowiedzieli właściwie jedni i ci sami ludzie. Nikt więcej się tego nie podjął, gdyż Artur Kowalewski i spółka wyczerpali na dobre temat.
1. "Odwróceni" (2007, reż. Jacek Filipiak, Jarosław Sypniewski, Michał Gazda i Urszula Urbaniak)
2. "Alfabet mafii. Dekada mafijnej Warszawy" (2004, reż. Artur Kowalewski, Lidka Kazen i Krzysztof Spiechowicz)
3. "Alfabet mafii" (2004, reż. Artur Kowalewski, Lidka Kazen i Krzysztof Spiechowicz)
4. "Świadek koronny" (2007, reż. Jarosław Sypniewski i Jacek Filipiak)
5. "Odwróceni. Ojcowie i córki" (2019, reż. Michał Gazda i Jan Holoubek)
Filmy o mordercach: przekonaj się, które uważamy za topowe